Fobia to silny strach przed określonymi sytuacjami lub obiektami, który jest obiektywnie nadmierny lub nieuzasadniony. Podczas kontaktu z takim bodźcem lub nawet na samą myśl o nim pojawiają się fizjologiczne objawy stresu (m.in. przyspieszenie akcji serca, zawroty głowy, pocenie, drżenie, suchość w ustach), które zmuszają do ucieczki lub wywołują efekt znieruchomienia. Reakcja może mieć różny stopień nasilenia, do ataku paniki włącznie. Dzieci często boja się różnych rzeczy, ponieważ dopiero uczą się świata, a to co nieznane i niezrozumiałe, zwykle napawa nas lękiem. Alarmujące dla rodziców powinno być, gdy strach jest bardzo silny, oporny na uspokajanie, tłumaczenie, demonstrowanie braku zagrożenia. U dzieci i młodzieży tego rodzaju lęk musi być obecny przez co najmniej sześć miesięcy, aby można było zdiagnozować zaburzenie. Podjęcie odpowiedniego leczenia pozwala zapobiec powstaniu wtórnych problemów w funkcjonowaniu emocjonalnym i społecznym.

U dzieci najczęściej pojawiają się fobie specyficzne, tj. związane z określonym obiektem lub sytuacją, np. strach przed psami, przed wizytą u dentysty, zwykle zapoczątkowane przykrym dla dziecka doświadczeniem z obiektem. Dziecko w sytuacji kontaktu zwykle próbuje uciekać, uderza w płacz, krzyczy, pojawiają się fizjologiczne objawy strachu lub nieruchomieje, może stracić kontrole nad zwieraczami i oddać mocz.

Fobia społeczna to lęk pojawiający się w grupie rówieśniczej, zwłaszcza w sytuacjach ekspozycji społecznej, np. podczas śpiewania piosenki na środku klasy. U adolescentów, którzy z różnych powodów mają trudności w nawiązaniu dobrych relacji z rówieśnikami, przebywanie w towarzystwie kolegów może wywoływać bardzo silny lęk, zmuszający do wycofania się z różnych form życia społecznego (dziecko nie uczestniczy w spotkaniach towarzyskich, izoluje się podczas przerw lekcyjnych, a nawet może odmawiać chodzenia do szkoły).

Paraliżujący strach przed poddaniem ocenie jest źródłem fobii szkolnej. Dziecko nie chce chodzić do szkoły, boi się jej, miewa dolegliwości somatyczne wynikające ze stresu przed sytuacją sprawdzania jego wiedzy i przewidywaniem porażki (na klasówce, podczas odpytywania). U dzieci cierpiących na ten rodzaj fobii, strach powoduje, że nie potrafią odpowiedzieć na zadane pytanie, nie pamiętają, czego się nauczyły i są za to karane negatywną oceną, co na zasadzie błędnego koła, wzmacnia ich fobię.

Objawy pojawiające się u dzieci i młodzieży z fobią:

  • przyspieszona akcja serca
  • pocenie
  • drżenia
  • uczucie duszenia się
  • ucisk w klatce piersiowej
  • ból brzucha
  • zawroty głowy
  • uczucie słabości, omdlewania
  • lęk przed utratą kontroli
  • lęk przed śmiercią
  • odrętwienie
  • dreszcze
  • uczucie gorąca