Główne objawy u dzieci i młodzieży:
- Wyraźna zmiana w zachowaniu, sposobie bycia
- Bóle brzucha, biegunki, nudności, wymioty, bóle głowy, nadmierna potliwość
- Dziecko traci zainteresowanie dotychczasowym hobby lub ulubioną zabawą, nie robi tego, co zwykle sprawiało mu przyjemność
- Dziecko nie potrafi zorganizować sobie zabawy, jakby nic go nie interesowało lub wszystko nudziło
- Niechętnie podejmuje kontakty z rówieśnikami, nie chce uczestniczyć w zabawach, rozmowach, spotkaniach
- Pojawia się apatia, niechęć do podejmowania zadań
- Znudzenie, zmęczenie, brak energii
- Smutek, przygnębienie
- Bezsenność lub nadmierna senność
- Rozdrażnienie
- Płaczliwość, łatwość popadania w rozpacz
- Wybuchy złości
- Dziecko staje się lękowe, boi się zwłaszcza nowych sytuacji
- Staje się nieśmiałe, może sprawiać wrażenie jakby wstydziło się ludzi
- Wyraża negatywne opinie o sobie, przewiduje porażki („nikt mnie w klasie nie lubi”, „nie będę się bawił, bo i tak przegram”, „jestem najgorszym uczniem”)
- Przeprasza za swoje zachowania, nawet jeśli nie robi nic złego, manifestuje nieuzasadnione poczucie winy
- Ma trudności z koncentracją
- Staje się powolne, wolniej pracuje, nawet porusza się i mówi, jakby było zmęczone lub niewyspane
- Ma kłopot z nauką nowych rzeczy, zapamiętywaniem
- Traci apetyt lub je dużo więcej niż zwykle
- Zadaje sobie ból, okalecza się
- Wykazuje duże zainteresowanie tematem śmierci i umierania
Objawy depresji dziecięcej zmieniają się wraz z wiekiem, ponieważ niektóre z nich występują częściej lub są wyraźniejsze w określonej grupie wiekowej. Młodsze dzieci rzadko mówią o tym, że są przygnębione, smutne, że straciły zainteresowanie światem, dlatego trudno zorientować się, że pod postacią wielu niespecyficznych objawów kryje się depresja. Charakterystyczną cechą dziecięcej depresji są somatyzacje, czyli przejawianie się zaburzeń natury psychicznej w dysfunkcjach ciała dziecko może mieć biegunki, nudności, bóle brzucha, bóle głowy, często czuje się jak podczas infekcji wirusowej. Jeśli dolegliwości te trwają dłużej, a lekarz pediatra nie znajduje ich organicznego podłoża, należy sprawdzić, czy nie są to oznaki depresji. Zwłaszcza jeśli towarzyszy temu utrata możliwości cieszenia się, odczuwania przyjemności z zabaw, które zwykle sprawiały dziecku radość (dziecko nie podejmuje lubianych aktywności lub szybko je kończy, jakby się nudziło lub odczuwało bezsens zabawy). Poza smutkiem i zniechęceniem, bardzo charakterystyczną cechą depresji dziecięcej jest rozdrażnienie, wybuchy złości, łatwość popadania w rozpacz, płaczliwość. Z zaburzeniem koncentracji, powolnością, obniżonym zapamiętywaniem i brakiem energii wiążą się kłopoty w nauce, pogorszenie ocen, co również może być sygnałem występującej depresji u dziecka w wieku szkolnym. U starszych dzieci mogą pojawiać się wagary. U nastolatków bardzo wyraźna jest obniżona samoocena, poczucie bycia nielubianym, nieatrakcyjnym, gorszym od innych, bez szans na powodzenie. Charakterystyczne jest wycofanie z kontaktów rówieśniczych, również izolowanie się od członków rodziny (młody człowiek najchętniej przebywa sam w swoim pokoju). Nastolatki przestają wykazywać zainteresowanie czymkolwiek, również swoim hobby. Mają kłopot ze zorganizowaniem codziennej aktywności, jakby „bujały w obłokach” albo były zbyt zmęczone lub znudzone, mają trudność z podejmowaniem decyzji. Czasem przejawiają nadmierne zaabsorbowanie tematem śmierci, bywa, że mówią o tym, iż „chciałyby umrzeć”, „nigdy się nie urodzić”, „chciałyby nie żyć”, mają myśli samobójcze, mogą dokonywać samookaleczeń, prób samobójczych. Poza smutkiem, przygnębieniem, doświadczaniem beznadziejności i bezradności, czują wewnętrzną pustkę, lęk, napięcie, które nie pozwala się odprężyć. Nastolatki w depresji często reagują agresywnie, łatwo się irytują, są nieposłuszne, odczuwają złość. U adolescentów również wyraźne są trudności z nauką. Jeśli młody człowiek nie dostanie w porę odpowiedniej pomocy, bo depresja nie zostanie rozpoznana, problemy narastają coraz słabsze wyniki w szkole, konflikty z nauczycielami związane ze skłonnością do agresji i zachowań buntowniczych, również nieposłuszeństwo i odsuwanie się od rodziców pogarszają sytuację młodego człowieka i dodatkowo pogłębiają depresję!!! Rozpoznanie depresji u nastolatków jest z pewnych względów trudniejsze niż u małych dzieci, ponieważ wiele z opisanych objawów łatwo uznać za normalne i typowe dla okresu dojrzewania, kiedy to młody człowiek zmienia się, popada w skrajne emocje, jest skłonny do buntu, impulsywny, przebudowuje swoje relacje z rodzicami. Jeśli cokolwiek niepokoi nas w zachowaniu dorastającego dziecka, trzeba to skonsultować ze specjalistą, który oceni, czy mamy do czynienia z typowym kryzysem adolescencji, czy z poważną chorobą.
Niestety nieleczona depresja jest bardzo niebezpieczna, dlatego warto skorzystać z pomocy psychologa dziecięcego. wśród jej konsekwencji można wymienić na pewno zaburzenie zdolności do budowania prawidłowych relacji z rówieśnikami, zaległości w nauce, brak pasji i zainteresowania światem, wzrastanie w poczuciu niskiej własnej wartości, co rzutuje na całe dorosłe życie, a także zwiększa prawdopodobieństwo występowania depresji i innych zaburzeń psychicznych w dorosłym życiu. Zawsze ryzykiem nierozpoznanej i nieleczonej depresji jest samobójstwo. Wśród młodzieży liczba odnotowanych samobójstw wzrasta oraz obniża się wiek, w którym dzieci podejmują próby samobójcze – informacja prof. Tomasza Wolańczyka, Krajowego konsultanta psychiatrii dzieci i młodzieży.
